Smitje, zo werd hij in de volksmond genoemd, was veldwachter Smit in Veenhuizen. Een echte ‘dienstklopper’: klein, scherp en altijd in functie. Als handhaver van de wet zag hij alles, wist hij alles en vertrouwde hij niemand. Zeker de jeugd niet. Want de kinderen van de bewakers? Die jongens? Die moest je altijd in de gaten houden. Ze waren druk, baldadig, luidruchtig. Of in zijn woorden: verdacht.

Op een dag werd gemeld dat het gazon bij het Eerste Gesticht was omgespit. Geen mol die dat gedaan had, daar was een schop aan te pas gekomen. En dus wist Smitje genoeg: bewezen kwajongensstreken!

Hij stapte op zijn dienstfiets, keek scherp om zich heen, en jawel: een groepje jongens kwam hem op de Hoofdweg tegemoet. Op de schouder: tuingereedschap. De link was snel gelegd.

“Ik zeg, ik zeg, dat grasveld op het Eerste ligt helemaal overhoop! Wat hebben jullie daar gedaan? Denk erom, geen smoesjes. De waarheid en niks dan de waarheid.”

De jongens keken hem aan alsof ze water zagen branden.
Ze waren die middag aan de vaart gewoon voor de lol wat aan het graven geweest. Wie het gazon had omgespit?
Geen idee.

Maar Smitje was niet overtuigd. Hij meldde het incident direct bij hogerhand. De hoofddirecteur werd ingeschakeld. De ouders moesten opdraven voor een gesprek. Maar bewijs? Nergens te vinden. De jongens gingen vrijuit. Geen straf, geen berisping, geen veroordeling. Toch was Smitje niet overtuigd, en hij noteerde de namen van de jongens in zijn boekje.

Toen Smitje drie dagen later thuiskwam van het werk, kwam een enorme stank hem al op het erf tegemoet. In zijn openstaande voordeur vond hij een stapel vuile wc-tonnen.

Geen briefje. Geen naam erbij. Smitje wist natuurlijk waar dat vandaan kwam. Maar bewijs had hij niet.

De boodschap was duidelijk. Smitje kreeg lik op stuk.
En hij kon daarna nog lang nagenieten van de stank in zijn huis, doordrenkt met de geur van verzet…